Uittreksel van Gemeenteraad Linkebeek , zitting van 25 maart 2024, 19:00

Het lokaal bestuur Linkebeek handhaaft bepaalde misdrijven en inbreuken prioritair, zet proactief in op controles betreffende bepaalde inbreuken en sensibiliseert betreffende bepaalde vergunningsplichten.

Juridische context

• Het decreet over het lokaal bestuur, wijzigingen en uitvoeringsbesluiten;

• De Vlaamse Codex Ruimtelijke ordening van 1 september 2009 en wijzigingen;

• Het decreet betreffende de omgevingsvergunning , wijzigingen en uitvoeringsbesluiten;

• Het besluit van de Vlaamse regering betreffende de handhaving van de ruimtelijke ordening en tot wijziging en opheffing van diverse besluiten (citeeropschrift: "Handhavingsbesluit Ruimtelijke Ordening van 9 februari 2018");

• Het handhavingsprogramma Ruimtelijke Ordening;

• Het decreet algemene bepalingen milieubeleid van 5 april 1995, wijzigingen en  uitvoeringsbesluiten;

• Het Vlaams Reglement betreffende de milieuvergunning van 5 april 1995, wijzigingen en uitvoeringsbesluiten;

• Het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan vastgesteld door de gemeenteraad op 29/06/2009;

• De gewestelijke en provinciale bouwverordeningen.

Feitelijke context en argumentatie

• Het handhaven op stedenbouwkundige overtredingen is naast plannen en vergunnen een derde noodzakelijke pijler voor een behoorlijk gemeentelijk ruimtelijk beleid. Een gemeentelijk handhavingsbeleid betracht het objectief, transparant en gestructureerd behandelen van schendingen. Dit met als doel de goede ruimtelijke ordening en de unieke omgeving die Linkebeek biedt, als buurgemeente van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, met een sterk residentieel karakter in combinatie met waardevol open ruimtegebied, beekvalleien met tussenliggende plateaus en klein landschapselementen, te bewaken. Het handhavingsdecreet geeft de mogelijk om naast de gerechtelijke procedure ook aan de hand van beboeting op te treden voor wat betreft de inbreuken of misdrijven die door de gemeentelijk stedenbouwkundig inspecteur naar de beboetingsentiteit worden doorverwezen. Ook een proces-verbaal waarvoor het parket van de procureur des Konings beslist niet strafrechtelijk op te treden wordt door hen verzonden naar de beboetingsentiteit. Gezien het gewest meer op een programmatorische wijze wil handhaven, werd er een gewestelijk prioriteitenkader opgesteld aan de hand van het handhavingsprogramma ruimtelijke ordening van 2015. Gezien de beboetingsentiteit, zoals vele lokale besturen, ook geconfronteerd worden met beperkte middelen, is het van essentieel belang om deze zo efficiënt mogelijk in te zetten. Hieruit volgt dat dossiers die niet opgenomen zijn in een gewestelijk of een gemeentelijk prioriteitenkader, in principe geseponeerd worden. Gelet op deze werking van de beboetingsentiteit en de beperkte en niet lokaal afgestemde gewestelijke prioriteiten, is het van essentieel belang dat ook op het lokale niveau een prioriteitenkader wordt opgesteld en overgemaakt aan de beboetingsentiteit.

• Het lokaal bestuur Linkebeek wenst een actief handhavingsbeleid te voeren inzake ruimtelijke ordening en milieu. Om dit beleid te concretiseren heeft de gemeente enkele verbalisanten ruimtelijke ordening aangesteld.

• Onderstaand prioriteitenkader richt zich voornamelijk op schendingen met betrekking tot ruimtelijke ordening, dit voor de werking van de gemeentelijke verbalisanten ruimtelijke ordening en voor de mogelijke bestuurlijke beboeting door de gewestelijke entiteit. Het prioriteitenkader is een weerspiegeling van de lokale accenten die de gemeente wenst te stellen op vlak van ruimtelijke ordening, afgestemd op de beschikbare middelen.

• De aangestelde verbalisant ruimtelijke ordening stelt schendingen vast en maakt, indien nodig, bij een misdrijf een proces-verbaal op of bij een inbreuk een verslag van vaststelling. Deze misdrijven en inbreuken worden opgevolgd in functie van het bekomen van een goede ruimtelijke ordening en het uitvoeren van dit prioriteitenkader. Het gevolg dat wordt gegeven aan bepaalde schendingen dient bepaald te worden door de gemeentelijk stedenbouwkundig inspecteur.

• Het lokaal bestuur Linkebeek wenst een efficiënt, effectief en doelmatig handhavingsbeleid voorop te stellen. Er wordt getracht volgende doelstellingen te beogen:

  • Het bewaren en creëren van een goede ruimtelijke ordening.

  • Het vrijwaren van de resterende openruimte en de beekvalleien.

  • Het beschermen van waardevolle klein landschapselementen.

  • Het verbeteren van de algemene leefkwaliteit.

  • Het tegengaan van misdrijven en inbreuken in de toekomst.

  • Het realiseren van de klimaatdoelstellingen.

  Met haar beleid wil het lokaal bestuur Linkebeek inzetten op de preventie van misdrijven en inbreuken aan de hand van sensibilisering, communicatie, informatie delen en zo verder. Vanuit dit oogpunt wordt in eerste instantie gebruik gemaakt van zachte handhavingsinstrumenten zoals raadgevingen en aanmaningen. Dit gewenst beleid geeft vorm aan onderstaande methode, het samenwerkingsprotocol met Intercommunale Haviland en de gestelde gemeentelijke prioriteiten.

• De werking van de gemeentelijk verbalisanten ruimtelijke ordening, in dit geval eveneens de medewerkers van de Intercommunale Haviland aangesteld door het college, wordt in detail toelicht in het samenwerkingsprotocol handhaving. Afhankelijk van het misdrijf of de inbreuk kan de aanmaning volgende mogelijkheden inhouden:

  • Aanmaning om regularisatieaanvraag in te dienen indien mogelijk.

  • Aanmaning om de plaats in oorspronkelijke staat te herstellen.

  • Aanmaning om het strijdig gebruik te stoppen.

  • Aanmaning tot het uitvoeren van aanpassingswerken om de integratie met de goede ruimtelijke ordening te garanderen.

  De overtreder kan zich steeds richten tot de gemeente voor het aangaan van een minnelijke schikking betreffende de schending. Deze vraag tot minnelijke schikking kan enkel gesteld worden door de overtreder, gericht aan burgemeester of de gemeentelijk stedenbouwkundig inspecteur. Indien voormelde zachte handhavingsinstrumenten niet meer voldoen, of er wordt niet binnen afzienbare tijd vastgelegd in de aanmaning of raadgeving gereageerd, rest een optreden langs gerechtelijke of bestuurlijke weg. Dit heeft als hoofddoel het herstel van de goede ruimtelijke ordening, niet het sanctionerend optreden op zich. Echter een burger/onderneming die onmiskenbaar weigert aan de regelgeving en/of aanmaningen een tijdig gevolg te geven, mag niet zomaar ongestraft blijven. Dit met het oog op een toekomstgericht ruimtelijk beleid en behoudt van de levenskwaliteit van de omgeving. De zachte handhavingsinstrumenten kunnen echter niet worden toegepast voor schendingen die in uitvoering en nog niet afgerond zijn. Ter bescherming van de goede ruimtelijke ordening wordt bij aan de gang zijnde schendingen meteen een stakingsbevel gegeven. Dit ook om de betrokkene(n) te beschermen tegen het maken van bijkomende schendingen. Het verder verloop van het handhavingstraject is beschreven in het samenwerkingsprotocol. Bovenstaande principes worden gehanteerd bij de inzet van de voorhanden zijnde handhavingsinstrumenten en middelen. Het prioriteitenkader en het samenwerkingsprotocol zorgen voor een consequent en transparant handhavingsbeleid. Het maakt ook de sensibilisering en activering van de burger/onderneming mogelijk en geeft een werkbaar kader om handhavend in te grijpen. Teneinde een volledige trajectopvolging van de misdrijven en inbreuken te kunnen garanderen dat in lijn ligt met het gemeentelijk beleid, wordt door het lokaal bestuur Linkebeek een prioriteitenkader opgesteld. Deze prioriteiten volgen uit een omgevingsanalyse die verankerd is op:

  • Het beleid van het college van burgemeester en schepenen met betrekking tot de unieke karakteristieken van de gemeente.

  • De ervaring en terreinkennis van de dienst grondgebiedzaken van de gemeente.

  • De meldingen en schendingen die vaak gesignaleerd worden bij de gemeente.

  • Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.

  • De toekomstvisie inzake ruimtelijke ordening.

  • Andere belangrijke planologische voorschriften en/of stedenbouwkundige verordeningen.

  • Belangrijke voorwaarden of verbodsbepalingen opgenomen in omgevingsvergunningen.

  • De te realiseren klimaatdoelstellingen.

• Het prioriteitenkader omvat zowel de schendingen die als misdrijf gecategoriseerd worden als deze die als inbreuk aanzien worden. Naast het algemeen kaderen van de gemeentelijke prioriteiten is dit document ook van belang bij het opleggen van een bestuurlijke boete door het gewest. Dit voornamelijk voor de inbreuken maar ook voor de misdrijven die worden overgemaakt aan de beboetingsentiteit.

  Onderstaande prioriteiten kunnen aangepast worden naar gelang de evolutie van het beleid binnen de gemeente. Wijzigingen dienen te gebeuren in samenspraak met de verbalisanten RO van Intercommunale Haviland indien aangesteld en worden steeds overgemaakt aan de gewestelijke beboetingsentiteit.

  Er worden geen misdrijven aangeduid waarvoor de strafrechtelijke vervolging wordt vervangen door bestuurlijke beboeting.

  De keuze om prioritair te handhaven op misdrijven en inbreuken in uitvoering is een evidentie, ter bescherming van de goede ruimtelijke ordening wordt bij aan de gang zijnde schendingen meteen opgetreden, dit ook om de betrokkene(n) te beschermen tegen het maken van bijkomende schendingen. Bij aan de gang zijnde schendingen wordt een stakingsbevel gegeven. Ook schendingen gepleegd door recidivisten wordt als prioriteit opgenomen. Het is belangrijk om bij het herhaaldelijk plegen van misdrijven en inbreuken kort op de bal te spelen en een duidelijk signaal te geven dat aan de handelswijze van de recidivist een einde dient te komen.

  Gezien overtredingen in ruimtelijke kwetsbare- en openruimte gebieden een grotere impact hebben dan in andere gebieden zullen schendingen in deze gebieden steeds prioritair behandeld worden. Hoewel overtredingen in de ruimtelijk kwetsbare gebieden (RKG), zoals aangeduid in gewestelijke plannen (gewestplannen/ GRUP’s), een gewestelijke handhavingsprioriteit zijn, is het ook belangrijk op lokaal niveau extra aandacht te besteden aan deze gebieden, meer zelfs, deze gebieden zijn specifiek opgenomen in de lijst opgesteld door de Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw met de gezamenlijke handhavingsprioriteiten Ruimtelijke Ordening. Linkebeek heeft waardevolle en beschermde openruimtegebieden. De gemeente wil dit optimaal bewaren voor de komende generaties. De kwaliteit van de open ruimte draagt sterk bij tot de leef- en woonkwaliteit, waarmee de gemeente zich kan onderscheiden van het naastliggende Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

  Linkebeek telt een aantal beekvalleien met tussenin plateaus, deze resulteren eveneens in waardevolle historische en nog in tact gebleven holle wegen die op de biologische waarderingskaarten zijn ingekleurd als biologisch zeer waardevol en naast de beschermde cultuur historische landschappen een belangrijke rol spelen inzake de biodiversiteit in de gemeente. De gemeente wil deze holle wegen dan ook optimaal beschermen waardoor overtredingen die schade toebrengen aan de holle wegen en hun onmiddellijke omgeving prioritair zullen behandeld worden. Ter bescherming van deze kleine landschapselementen zal de gemeente eveneens proactief optreden.

  Het opdelen van woningen en het creëren van bijkomende woongelegenheden is prioritair omdat het naast stedenbouw eveneens huisvesting betreft. Gezien vaak de meest kwetsbare mensen in de samenleving het slachtoffer zijn van de gevolgen van onvergunde woonentiteiten, die in veel gevallen ook voor inferieure woonvormen zorgen, betreft het sociale aspect een verzwarende omstandigheid bij deze schendingen. Het verhogen van het aantal woongelegenheden of het creëren van een woonentiteit in een daarvoor niet bestemd gebouw, kan tevens tot overlast en overbezetting van het terrein leiden.

  Belgen zijn kampioenen in het verharden van tuinen. Meer en meer tuinen worden verhard met kiezelstenen, klinkers, tegels, dolomiet, kunstgras; ook ondernemingen nemen het vaak niet zo nauw met verhardingen. De gemeente zal sensibiliseren rond de verhardingsproblematiek en de vergunningsplicht bij het aanleggen van verharding en zal tevens ook een proactief beleid voeren inzake de controle op het verharden van de voortuin. De gemeente besteed hier dan ook de nodige aandacht aan in zijn vergunningen- en planningsbeleid door beperkingen op te leggen inzake de verhardingsgraad. Naast sensibilisering hierrond is het uiteraard ook belangrijk na te gaan dat de regels correct worden nageleefd. Elke verharding heeft een negatieve invloed op de woonomgeving en het klimaat. Door de toenemende verharde oppervlakten ontstaat er een groter risico op overstromingen bij hevige regenval, het maakt infiltratie van oppervlaktewater op eigen terrein minder evident of genereert mogelijk overlast op aanpalende percelen door een versnelde afvoer, al dan niet naar het publieke domein of rioleringsstelsel, dat onder druk komt te staan. Verharding zorgt bovendien voor hittestress op warme dagen doordat verharding warmte absorbeert en terug uitstraalt, zorgt voor minder CO2- opslag door planten en bomen en een verlies aan biodiversiteit. Verharding kan tevens leiden tot ongewenste neveneffecten zoals het parkeren van voertuigen of het opslaan van materialen, materieel of afval. Deze maatschappelijke overlast en het feit dat een consequent vergunningen- en planningsbeleid enkel zin heeft als er ook effectief op wordt gehandhaafd maakt dat de gemeente schendingen betreffende het aanleggen van verharding als prioriteit vastlegt. Schendingen betreffende het aanleggen van voortuinverharding zonder vergunning of het niet naleven van voorwaarden m.b.t. voortuinverhardingen opgelegd in omgevingsvergunningen en het aanleggen van niet van vergunning vrijgestelde verharding in zij- en achtertuin in overstromingsgevoelig gebied zullen prioritair worden behandeld.

  Reliëfwijzigingen zijn vaak aanleiding van wateroverlast, ophogingen en afgravingen hebben mogelijk een effect op het publiek domein door een gewijzigde waterstroom en zijn vaak oorzaak van burgerlijke conflicten doordat eigenaars van aanpalende percelen plots te kampen krijgen met wateroverlast. Men dient extra waakzaam te zijn met aanpassingen van het reliëf in overstromingsgevoelig gebieden. Iedere manipulatie zoals het ophogen, of uitgraven van een terrein, waardoor de aard of de functie van het terrein wijzigt wordt aanzien als een reliëfwijziging. Onder ‘aard’ en ‘functie’ van het terrein wordt onder meer ook de invloed op de bestemming, het feitelijke gebruik of het uitzicht bedoeld. Reliëfwijzigingen hebben bovendien ook een invloed op de biodiversiteit door de ingrepen in de bodem. Het wijzigen van het reliëf in erosie- en overstromingsgevoelige gebieden is expliciet uitgesloten in het besluit van vergunning vrijgestelde stedenbouwkundige handelingen, hierop zal dan ook prioritair worden behandeld.

  Het groene karakter van de gemeente speelt een belangrijke rol in de woon- en leefkwaliteit en vormt een aantrekkingskracht voor nieuwe inwoners. Het bewaren van het bestaande groen in de gemeente is prioritair om het typische karakter van de gemeente, waarmee ze zich kan onderscheiden van de grootstad, te behouden. Het vellen van bomen uit gebruiksgemak en/of zonder compensatie door heraanplant kan niet aanvaard worden, de gemeente beoordeelt elke aanvraag tot vellen van bomen zorgvuldig en legt waar nodig voorwaarden op om het groene karakter van de gemeente te bewaken. Het kappen van bomen zonder vergunning en het niet naleven van de opgelegde heraanplant bij een omgevingsvergunning zal dan ook prioritair worden behandeld. De gemeente zal sensibiliseren rond de vergunningsplichtig van het vellen van hoogstammige bomen en wenst ook proactief op te treden tegen het kappen van bomen zonder vergunning en het niet naleven van de opgelegde groenaanplant.

  Milieuschendingen hebben nagenoeg altijd een impact op de goede ruimtelijke ordening, een gecoördineerde aanpak is dan ook aanbevolen gezien milieuschendingen vaak ook als verzwarende omstandigheden gelden bij de schendingen inzake ruimtelijke ordening. Gezien milieuschendingen meestal een voortdurend karakter kunnen hebben en het herstel steeds voorop wordt gesteld, is adequaat optreden uitermate belangrijk waardoor gecombineerde schendingen RO / Milieu steeds prioritair zullen behandeld worden.

  Inzake stedenbouwkundige inbreuken krijgen naast inbreuken bij werken in uitvoering en het herhaaldelijk plegen van inbreuken, ook dossiers inzake het uitvoeren van handelingen zonder controle van een architect een prioritaire behandeling. De Belgische wetgeving verplicht een beroep te doen op de tussenkomst van een architect voor elke bouw of verbouwing waarvoor een bouwvergunning vereist is – behalve voor de wettelijk vastgestelde uitzonderingen. De opvolging en controle van bouwwerken door een architect biedt enerzijds een bescherming voor de bouwheer zelf, maar zorgt anderzijds ook voor de bescherming van derden doordat de werken en de correcte uitvoering ervan van dichtbij worden opgevolgd. Een tijdig ingrijpen van de architect kan schade aan de bouwheer en derden voorkomen.

  De gemeente hecht veel belang aan het correct informeren van kandidaat-kopers bij de overdracht van een eigendom. Het correct informeren vermijdt latere onvoorziene omstandigheden, discussies en burgerlijke geschillen. De hogere overheid heeft het recent mogelijk gemaakt om strenger op te treden tegen schendingen van de informatieplicht door deze op te nemen als een stedenbouwkundige inbreuk in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. Schendingen tegen de informatieplicht worden eveneens als prioriteit opgenomen.