Uittreksel van Gemeenteraad Essen , zitting van 26 april 2022, 18:00

Gelet op het Decreet Lokaal Bestuur van 22 december 2017;

Gelet op het toegevoegd punt “Sociaal Verhuurkantoor” dat door raadsleden Tom Bevers en Robin Jacobs conform de voorschriften werd ingediend;

In de voorbije jaren blijkt het beheer van het Sociaal Verhuurkantoor (SVK) grondig te zijn misgelopen. Uit de nota aan het college van 14/1/2022, de presentatie op de commissie BBB van 17/2/2022 en de antwoorden op onze vragen die door het college werden verstrekt op 9/4/2022 komt het volgende beeld naar voor :

•       Bij het vertrek van de maatschappelijk assistent die het SVK opvolgde – toen nog binnen het OCMW – ging de opgebouwde kennis over het SVK verloren. De opvolging gebeurde vervolgens door verschillende en wisselende personen. Dat leidde zowel op het vlak van de kwaliteit van de huisvesting als financieel tot een gebrekkige opvolging, die nog werd verergerd door het terugschroeven van de administratieve ondersteuning in het kader van de inkanteling*. Wellicht ging ook de begeleiding van de clienten/huurders achteruit, maar daar kunnen we op basis van de beschikbare informatie niet over oordelen.

•       Bij de inkanteling van het OCMW in het gemeentebestuur werd er geen werk gemaakt van het in beeld brengen van de werking van het SVK, zowel financieel als technisch en inhoudelijk. Financieel duurde het tot in 2021, bij de opmaak van de jaarrekening voor 2020, vooraleer de tekorten bij het innen van de huur werden opgemerkt. Ondertussen werd enkel een overzicht buiten de boekhouding bijgehouden, dat blijkbaar op geen enkel werd ingezien, gecontroleerd of zelfs maar opgemerkt buiten de sociale dienst. Ook technisch werd door de bevoegde diensten geen aandacht besteed aan de SVK-woningen en de woonkwaliteit. Inhoudelijk gebeurden geen toewijzingen voor leegstaande woningen.

* Zoals de nota aan het college het stelt : “In 2018 werkten voor het OCMW (exclusief LDC) in    totaal 8 administratieve krachten, in totaal 5 VTE. Dit aantal is de afgelopen jaren afgebouwd tot 3 eenheden, voor een invulling van 2,3 VTE. Met deze bestaffing was niet mogelijk om het SVK vanuit administratieve hoek duidelijk en goed op te volgen.”

De oorzaken daarvan zijn volgens ons divers :

•        Een cultuur waar onvoldoende vertrouwen bestaat binnen de administratie en tussen administratie en college, en waarbij problemen niet worden gerapporteerd aan de administratieve hiërarchie, en ook niet aan het schepencollege.

•        Een schromelijke onderschatting van de uitdaging van de inkanteling van het OCMW in het gemeentebestuur, en in dat kader een duidelijk onvoldoende in kaart brengen van de processen. Dat de financiële stromen binnen het SVK pas in 2021 in de boekhouding opduiken, nadat het SVK al op 1 januari 2019 onderdeel van het gemeentebestuur is, is daarvoor symptomatisch, maar ook het ontbreken van de conformiteitsattesten wijst op een soortgelijke problematiek.

•     Een gebrekkige dialoog tussen het schepencollege en de administratie, waarbij belangrijke aspecten van de werking geen interesse opwekken bij de schepenen : het Sociaal Verhuurkantoor is een belangrijk onderdeel van het woonbeleid, de problematiek van de sociale dienst (vertrek diensthoofd zonder opvolging) was algemeen bekend.

•     Een verstoring van de normale werking omwille van corona, al begint deze pas meer dan een jaar na de inkanteling een rol te spelen.

Het komt de raad niet toe om te oordelen over de werking van specifieke diensten, laat staan personen, binnen de administratie. Het schepencollege is wel verantwoording verschuldigd tegenover de raad, door wie het college werd aangesteld. In het Decreet Lokaal Bestuur, art. 56§3, worden het beheer over de gemeentelijke inrichtingen en het financieel beheer aan het college toegewezen. Het is duidelijk dat op dit vlak het college heeft tekortgeschoten. Op het ogenblik dat het huidige college de verantwoordelijkheid voor het SVK overnam, bedroeg de huurachterstand 29.975,51 EUR. Eind 2021 was deze opgelopen tot 139.772,74 EUR. 

Hoewel het zeer aannemelijk is dat het college inderdaad niet vóór 2021 op de hoogte was van de problematiek, en wel degelijk en op het eerste gezicht adequaat heeft ingegrepen zodra het wel de nodige informatie kreeg, is het duidelijk dat er op alle vlakken onvoldoende vragen werden gesteld bij de werking van het SVK, en bij het verloop van de inkanteling van het OCMW in de gemeente in het algemeen (uit het antwoord van 9/4 blijkt dat het college geen specifieke bespreking aan de inkanteling wijdde na 2018). De verklaring dat het schepencollege niet meer had kunnen doen en zich daarom niet verantwoordelijk acht, is dan ook volstrekt ongeloofwaardig en onaanvaardbaar.

Het college geeft aan in deze als collegiaal orgaan te hebben gehandeld. Aangezien het college zowel tegenover de raad, tegenover het publiek als tegenover de administratie een taakverdeling hanteert, kan hierbij nochtans niet worden voorbijgegaan aan de bijzondere verantwoordelijkheid van de schepenen van sociale zaken, financiën en woonbeleid.

Gehoord de toelichting door raadslid Tom Bevers;

Gehoord burgemeester Gaston Van Tichelt die stelt dat hij namens het college vraagt om dit bijkomend punt met de gevraagde besluiten af te keuren.

Hij stelt dat het college in dit dossier zorgvuldig heeft gehandeld en de principes van behoorlijk bestuur heeft toegepast. Vanaf het moment dat de problemen duidelijk waren, heeft het adequaat en met veel energie mee de lijnen uitgezet om de problemen op te lossen. In alle transparantie, ook naar de gemeenteraad toe.

Hij stelt dat het raadslid insinueert dat er procesfouten zijn gemaakt in de periode voorafgaand en met de inkanteling. Hij stelt dat hij dit betwist. De inkanteling is door het college voldoende en afdoende begeleid en de inkanteling is op zichzelf ook goed aangepakt geweest: met gemengde werkgroepen, budgettaire voorzieningen, een verhuisoperatie, dienstverleningen en beleidsdomeinen die samengebracht zijn. Wie weet had zonder deze inkanteling er nog altijd mist blijven hangen over het SVK. Quod non. In ons antwoord op de schriftelijke vraag van raadslid Tom Bevers hebben we duidelijk aangetoond dat het terugschroeven van de administratieve ondersteuning bij het vroegere ocmw verantwoord was.   

Het voorstel gaat louter in op de “politieke verantwoordelijkheid” en is dan ook louter omwille van politieke redenen op deze raad gebracht. Hij stelt geen steen te werpen, want het is ook een politiek orgaan en hij stelt er op zich ook tegen te kunnen. Dit nadat wij in alle transparantie naar best vermogen alle vragen die opkwamen, hebben beantwoord. Het is de betrachting van het college om het beste te doen voor Essen, voor haar inwoners, bedrijven, scholen en verenigingen. Hij stelt te veronderstellen dat dit ook de betrachting is van de leden van de gemeenteraad. Dit document met besluiten draagt daar echter in niets toe bij, integendeel.

Zijn er individuele ambtelijke fouten gemaakt? Ja, daarvoor zijn ook verontschuldigingen aangeboden. Maar als college hebben wij, zoals gezegd, alles in het werk gesteld om samen met onze ambtenaren, en niet tegen, maar samen deze situatie recht te trekken. Bovendien hebben wij aan de algemeen directeur gevraagd om hieruit ook leerpunten te trekken en te bekijken of de context waarom fouten zijn gemaakt, nog eens zou kunnen voorkomen. Of er m.a.w. een risico bestaat dat dit zich zou kunnen herhalen. Met een uitgebreide risicoanalyse, over heel de organisatie heen, met eraan gekoppelde beheersmaatregelen, wordt hierop op een verstandige manier, met de blik op de toekomst, geantwoord.  

Hij stelt dat er dan ook geen enkele reden voor handen lijkt te zijn om het voorstel van besluit te steunen. Hij vraagt aan de raad om met deze toelichting dit voorstel niet goed te keuren;

Gehoord raadslid Tom Bevers die stelt dat hij dit antwoord wel verwacht had dat dit een politiek manoeuvre is van de oppositie die op alle slakken zout legt.

Hij stelt te denken dat iedereen hier wel weet dat zij eigenlijk veel liever van mening zouden verschillen over keuzes bij grote projecten en plannen dan over beheersproblemen te discussiëren omdat dit voor iedereen veel boeiender is.

Hij stelt dat als dit een alleenstaand feit zou zijn er wellicht ook anders over geoordeeld zou worden. Maar hij stelt dat ze ook aan deze kant van de raad met een aantal mensen zitten die al vele jaren meedraaien en ze zijn ervan overtuigd dat dit college de dagelijkse werking van de diensten een stuk minder nauwgezet opvolgt dan dat dit voordien het geval was. Hij stelt dat het niet over de taakverdeling gaat tussen politiek en administratie. Hij stelt dat niemand terug wil naar de tijd dat schepenen te pas en te onpas tussen kwamen in administratieve dossiers, maar het gaat hen wel over de vinger aan de pols houden, zorgen dat de beslissingen uitgevoerd worden en op tijd aan de alarmbel trekken als er iets mis gaat. Hij stelt dat dit met een college van 6 mensen haalbaar moet zijn.

Hij voegt eraan toe dat zij ervan overtuigd zijn dat sommige collegeleden dat een stuk beter doen op hun bevoegdheidsdomein, maar aangezien het college, en dat dit hun goed recht is, ervoor gekozen heeft om zich hier als collegiaal orgaan op te stellen, gaat hij dit onderscheid niet maken. Hij stelt dat wat betreft de administratieve ondersteuning, dat in de nota van de administratie het terugschroeven van de administratieve ondersteuning als één van de problemen wordt aangehaald. Hij stelt dat hij dit voor waarheid moet aannemen als dit in een nota van de administratie staat. Hij stelt dat wat de transparantie betreft hij dit niet gaat tegenspreken. Hij denkt het erover eens te zijn dat vanaf het moment dat het college wist dat het mis was, dit correct is aangepakt en dat er transparantie gegeven is. Hij stelt dat het over de periode voordien gaat, inderdaad het proces van de inkanteling. Hij stelt het er niet mee eens te zijn dat dit op een degelijke manier is aangepakt. Hij stelt dat er gezegd werd dat er leerpunten uit gehaald moeten worden voor de administratie. Hij vindt dit iets te gemakkelijk en hoopt dat ook het college hier toch een aantal leerpunten uit trekt.

Gehoord raadslid Robin Jacobs die stelt dat hij zich volledig aansluit bij raadslid Tom Bevers. Hij stelt hier te zitten omdat ze gekozen zijn door het volk. Hij stelt dat ze ook niet over één nacht ijs gaan en dat hij een aantal jaren geleden heeft moeten vaststellen dat er al een hele zware fout gemaakt is. Dat er een ICT-coördinator een jaar een dubbel leven heeft kunnen leiden en dat men nu dit tegen komt met dat Sociaal Verhuurkantoor. Hij stelt dat dit serieuze en grove fouten zijn die gemaakt worden. Hij stelt dat dit afgeschilderd kan worden als politiek manoeuvre, maar dat het dan tijd wordt dat men dan in de spiegel kijkt en de verantwoordelijkheden daarvoor begint te pakken.

Gehoord burgemeester Gaston Van Tichelt die antwoordt dat men hierover kan blijven discussiëren en dat hij dat ook wil doen, dat hij daar niet bang van is. Hij stelt dat één van de discussiepunten zich verder zal uitstrekken wanneer de algemeen directeur een toelichting gaat geven over het geheel van de risicoanalyse en de beheersmaatregelen die daarover getroffen worden, zoals vandaag de dag de plicht is van een algemeen directeur zoals elk jaar. Hij stelt dat dit een momentum gaat kunnen zijn waarop het één en het ander gaat kunnen toegelicht worden. Hij stelt zeker en vast te bestrijden dat het college vandaag de dag het allemaal maar vrij zou laten. Dit is zeker en vast niet juist, maar men zit wel met een organisatie die groot is. Hij stelt dat er altijd accidenten gebeuren. Hij stelt dat het fout zou zijn wanneer men dit onder de mat zou schuiven en wanneer men er geen lering uit zou trekken. Hij stelt dat dit niet structureel gebeurt. Hij stelt dat voor het issue van de
ICT-coördinator zelfs klacht werd neergelegd bij de politie en stelt dat als men zoveel mensen aan boord heeft, men er niet om heen kan dat er af en toe iemand buiten de schreef gaat. Hij zegt dat dit niet moet leiden tot een politieke verantwoordelijkheid. Hij stelt dat telkens als er individuele fouten worden gemaakt er een koppeling wordt gemaakt met politieke verantwoordelijkheid, men ver van huis is wat betreft de betrachting die men met zijn allen moet proberen doen, namelijk goed proberen doen voor Essen. Hij stelt er vanuit te gaan dat alle raadsleden op zichzelf het beste willen voor Essen en dat men dit voor ogen moet houden. Hij stelt te denken dat men eigenlijk op dezelfde golflengte zit, maar sommigen willen misschien exploiteren dat er iets fout gaat. Hij zegt dat er inderdaad soms iets fout gaat, maar dat men dit niet onder de mat moet schuiven. Dat zou pas fout zijn. Hij zegt dat als men ziet dat er iets fout gaat, men moet handelen naar best vermogen. Hij stelt dat er altijd achteruit gekeken kan worden en gezegd kan worden ‘hadden we niet kunnen voorkomen hebben dat er iets fout zou gegaan zijn?’ en moet dit dan een handeling zijn van een schepen of van het college? Hij stelt dat daarover gediscussieerd kan worden in de bestuurlijke werkelijkheid van vandaag. Hij stelt dat men er in de bestuurlijke werkelijkheid van vandaag niet op aan kan dat er nooit iets fout gebeurt. Hij besluit dat het college, als collegiaal orgaan, als team naar best vermogen heeft gehandeld, in alle transparantie, op een goede manier de vragen heeft beantwoord, en ook in dialoog met de administratie er lering uit getrokken heeft, en als men op deze punten werkt, dan moet dit in de toekomst niet meer kunnen voorvallen. Hij besluit dat hij namens het college niet de politieke verantwoordelijkheid opneemt. 

Gehoord raadslid Tom Bevers die antwoordt dat men hier inderdaad niet over moet blijven discussiëren en dat men zal zien hoe de raad hierover denkt. Hij stelt dat het uiteindelijk de raad is die hierover het oordeel velt. Hij stelt dat raadslid Robin Jacobs en hijzelf gezegd hebben wat ze wilden zeggen en dat het niet nodig is om te suggereren dat zij dingen zouden insinueren. Hij stelt dat ze beiden duidelijk zijn geweest, net zoals het voorstel zelf (wat op papier staat), als in wat ze gezegd hebben. Hij stelt dat het niet nodig is om er vanuit te gaan dat er nog allerlei andere redeneringen achter zitten. Hij stelt niet zo van het woord insinuaties te houden.

Gehoord burgemeester Gaston Van Tichelt die antwoordt dat zij ervan uitgaan dat hij zegt dat ze op alle slakken zout leggen. Hij stelt dat dit niet waar is en dat hij dat niet gezegd heeft.

Na beraadslaging;